% of readers think this story is Fact. Add your two cents.

“Thủ tướng Phúc đã giải quyết nhanh một số vấn đề thực tiễn và cố gắng lay chuyển bộ máy của mình. Ông bắt đầu “ra tay” bằng việc thúc đẩy xử lý câu chuyện của quán Xin chào. Ứng xử đó được xem như người đứng đầu Chính phủ biết coi trọng số phận của từng người dân, từng DN bé nhỏ. Đồng thời đó cũng là lời cảnh báo đối với cung cách lộng quyền”, bà Phạm Chi Lan nói.

LTS: Ông Nguyễn Xuân Phúc nhậm chức Thủ tướng được chưa đầy 6 tháng với một số việc được cả báo chí chính thống và mạng xã hội quan tâm. Để đánh giá về những việc đó và những thách thức đặt ra cho ông và chính phủ trong nhiệm kỳ này, Tuần Việt Nam đã trò chuyện cùng bà Phạm Chi Lan, một chuyên gia kinh tế độc lập. Bà Lan cũng là người từng góp bàn về công việc của Thủ tướng tiền nhiệm.

Việc Thủ tướng Phúc chọn đối thoại về những vấn đề của doanh nghiệp (DN) như một trong những việc làm đầu tiên trên cương vị mới của mình, cho thấy ông hiểu nền kinh tế đang bị nghẽn mạch tăng trưởng, hiểu vai trò của DN, và mong muốn chính phủ mình khơi thông được chỗ nghẽn đó bằng cách khơi dòng cho DN phát triển” – bà Phạm Chi Lan mở đầu cuộc trò chuyện.

Theo bà, những băn khoăn, bức xúc nào của doanh nhân là nổi bật nhất?Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và bộ máy của ông phải tiếp tục khắc phục như thế nào?

Cuộc hội nghị Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tổ chức ở TP. Hồ Chí Minh được sự hưởng ứng của rất đông đảo DN là vì sao?

Vì thời điểm này thực sự các DN có biết bao nhiêu điều bức xúc, họ nêu lên từ nhiều năm trước đấy, nhất là vài năm gần đây, nhưng ngay cả 2 Nghị quyết 19 (2014 và 2015) của cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, vẫn được tiếng là một Thủ tướng rất quyết liệt, cũng gần như chưa đi vào được cuộc sống, chưa lay nổi cả bộ máy của Chính phủ, của chính quyền các cấp. Do đó, không những khó khăn cho DN chưa được tháo gỡ bao nhiêu mà còn có những mặt tăng lên. Và khi kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết 19 cũng thấy rất rõ nhiều địa phương, bộ ngành thậm chí phớt lờ lệnh của Thủ tướng, kể cả việc đơn giản như báo cáo.

Khi VCCI được giao cùng Văn phòng Chính phủ chuẩn bị, họ tập hợp chỉ trong vòng mấy ngày các khuyến nghị của DN thuộc đủ thành phần và qui mô kinh tế thành một báo cáo 230 trang giấy, trước khi họp được gửi đến VPCP để trình Thủ tướng xem trước. Không khí Hội nghị rất sôi động với sự có mặt của khoảng 500 DN, và được nối mạng cho lãnh đạo chính quyền và doanh nghiệp 63 tỉnh thành cùng nghe và cùng trao đổi.

Đúng vậy. Quyết định của Thủ tướng gặp DN chỉ 3 tuần sau khi nhậm chức làm tôi ấn tượng ngay từ đầu, cùng với cái cách của ông ấy làm là cách mở, sẵn sàng lắng nghe và sẵn sàng để hành động.

Ngoài bộ phận của VP Chính phủ và lãnh đạo các bộ, ngành đi cùng với ông vào trong Nam, các lãnh đạo địa phương cũng được kết nối với hội nghị qua kênh trực tuyến, để sau đó không ai có thể vin cớ là không được nghe, không biết và tiếp tục làm theo cách cũ.

Rồi ngay buổi chiều hôm đó, Thủ tướng Phúc triệu tập luôn các bộ trưởng tham gia cuộc họp, bàn tiếp luôn các biện pháp để tháo gỡ khó khăn. Sau đó, ông giao cho VPCP, Bộ KH-ĐT và VCCI cùng nhau tổng kết những vấn đề DN nêu, những kết luận của Thủ tướng cũng như các bộ, ngành, và xây dựng nên Nghị quyết 35 của Chính phủ.

Nghị quyết 35 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020 được ban hành ngày 16/5 có nhiều điểm rất mới so với Nghị quyết 19 của 3 năm 2014-15-16. NQ 35 có tầm nhìn dài hạn hơn, và đưa ra những cam kết khá căn cơ của Chính phủ về 10 nguyên tắc chính nhằm hoàn thiện thể chế kinh tế, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển và trở thành động lực của nền kinh tế, cũng như các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cụ thể trong 5 năm tới.

Ví dụ nguyên tắc số 1 là Nhà nước bảo vệ quyền sở hữu tài sản hợp pháp và quyền tự do kinh doanh của người dân, DN theo quy định của pháp luật, hay các nguyên tắc như Nhà nước coi DN là đối tượng phục vụ; bảo đảm sự ổn định, nhất quán, dễ dự báo của chính sách; bảo đảm quyền bình đẳng cho tất cả các DN trong cơ hội tiếp cận các nguồn lực, hay nguyên tắc không hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự…. Các giải pháp cũng được đưa ra khá cụ thể và rõ ràng những địa chỉ chịu trách nhiệm thực hiện. Tôi cảm nhận đó là một nghị quyết “tái cơ cấu” quan hệ giữa Nhà nước với DN.

Còn những vấn đề cụ thể nêu ra ở hội nghị đó, tôi nghĩ phần lớn là những vấn đề “truyền thống”, chẳng hạn như thủ tục hành chính và các quy định gây khó cho DN nhiều vô cùng.

Thông điệp quan trọng nhất của DN được bà Mai Kiều Liên, Tổng Giám đốc của Vinamilk nói ra đã được tất cả các DN vỗ tay hưởng ứng, và sau này báo chí cũng nhắc đến nhiều nhất, là Nhà nước phải coi DN là đối tượng phục vụ, chứ không phải là đối tượng quản lý.

Việc Thủ tướng Phúc chọn đối thoại về những vấn đề của DN như một trong những việc làm đầu tiên trên cương vị mới của mình, cho thấy rằng ông hiểu nền kinh tế đang bị nghẽn mạch tăng trưởng, hiểu vai trò của DN, và mong muốn chính phủ mình khơi thông được chỗ nghẽn đó bằng cách tiếp tục khơi dòng cho DN phát triển.

Những phát biểu của ông tại hội nghị và tại nhiều cuộc họp của chính phủ sau đó cũng như Nghị quyết 35 thể hiện cam kết của ông xây dựng chính phủ phục vụ. Thật ra tinh thần chính phủ phục vụ cũng đã được cựu Thủ tướng Dũng nêu trong Thông điệp đầu năm 2014, nhưng những hành động cụ thể trong hai năm còn lại của Chính phủ trước chưa thể hiện được tinh thần đó, bởi vì nhiều cung cách cũ vẫn còn, thậm chí có mặt còn tệ hơn, như hiện tượng tìm cách tróc thu của DN, hay một số quan chức tranh thủ tận dụng quyền và vơ vét lợi lộc trước khi “hạ cánh”.

Thủ tướng Phúc đã thể hiện sự quan tâm tiếp tục giải quyết nhanh một số vấn đề thực tiễn và cố gắng lay chuyển bộ máy của mình. Ông bắt đầu “ra tay” bằng việc thúc đẩy xử lý một vụ bị coi là rất nhỏ, câu chuyện của ông chủ quán Xin chào. Ứng xử của Thủ tướng đối với vụ đó gây được tiếng vang tốt, được xem như người đứng đầu Chính phủ biết coi trọng số phận của từng người dân, từng DN bé nhỏ. Đồng thời đó cũng là lời cảnh báo của Thủ tướng đối với cung cách lộng quyền của một số cơ quan công quyền khi hơi một tý đã quy chụp, hình sự hóa hoạt động của DN và người dân.

Một trong những bức xúc rất lớn của DN về chi phí kinh doanh tăng quá cao cũng đã được đưa vào Nghị quyết 35 để cắt giảm cho DN. Điều này cho thấy Thủ tướng nắm được yêu cầu của DN và cố gắng giải quyết những việc trong tầm tay của Chính phủ.

Việc tổ chức thi hành Luật DN và Luật Đầu tư được Quốc hội thông qua từ năm 2014 và có hiệu lực từ ngày 1/7 năm nay cũng được các DN đề cập nhiều tại hội nghị, nhất là việc ban hành các nghị định để thực hiện 2 luật đó. Đặc biệt các DN rất quan tâm đến việc bãi bỏ các điều kiện kinh doanh không còn hiệu lực theo các quy định cũ, ngoài hơn 260 lĩnh vực kinh doanh có điều kiện theo quy định của Luật Đầu tư 2014. Nhưng gần đến thời hạn thi hành Luật rồi mà các ngành vẫn chưa chịu sửa hàng nghìn quy định trong hơn 50 nghị định và các thông tư liên quan do các bộ, ngành hoặc địa phương ban hành từ trước.